Stal to cenny materiał, który powszechnie stosowany jest w wielu gałęziach przemysłu. Charakteryzuje się dużym ciężarem, odpornością oraz twardością. Cechy stali w główniej mierze zależą od surowców, z których została ona wykonana. Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów stali, które mogą różnić się między sobą składem, odpornością na różne czynniki, ale też zastosowaniem oraz ceną. Z artykułu dowiesz się, jakie są rodzaje stali i jej przeznaczenie.
Typy stali oraz ich właściwości
Na początku warto wyjaśnić, czym jest stal — ogólnie to stop żelaza z węglem. Węgiel jednak stanowi jedynie do 2% masy stopu. Czasami materiał wzbogacony jest dodatkowymi składnikami, które w znacznym stopniu wpływają na właściwości stali. Węgiel może występować w różnej postaci — perlitu, cementytu, ale też ferrytu. Im większa zawartość węgla w stali, tym materiał jest twardszy. Według innych definicji stalą jest każdy materiał, który zawiera więcej żelaza niż jakiegokolwiek innego składnika. Dlatego wśród typów stali wyróżnia się też stal chromowaną. Rodzaje stali są również podzielone pod względem stopnia czystości — wyróżnia się tutaj stal zwykłej jakości, wyższej oraz najwyższej jakości. Stal można również podzielić pod względem specjalnych właściwości — istnieje materiał, który jest odporny na działanie kwasów, nierdzewny, a nawet magnetyczny. Dzięki specyficznym właściwościom stop żelaza i węgla stosowany jest w chirurgi, w jubilerstwie lub w specjalnych konstrukcjach, które poddawane są działaniu wysokiej temperatury. Istnieje też unikalna stal nierdzewna ferrytyczna — charakteryzuje się niską zawartością chromu, dodatkiem molibdenu, aluminium oraz tytanu. Dodatek tych pierwiastków sprawia, że stal jest bardzo odporna na działanie kwasów. Ten materiał jest bardzo odporny na korozję, dlatego jest cennym elementem konstrukcyjnym. Stopy węgla i żelaza cechują się wysoką wytrzymałością na rozciąganie oraz niską plastycznością i ciągliwością.
Podział stali ze względu na jej zastosowanie
Stal rodzaje może mieć różne, podobnie jak zastosowanie, które wynika głównie z właściwości dodatkowych składników stopów. Stal chirurgiczna jest cennym materiałem używanym w medycynie, np. do wytwarzania narzędzi chirurgicznych. Jej właściwości sprawiają, że łatwo utrzymywać ją w czystości, narzędzia udaje się odkażać w wysokiej temperaturze, są odporne na kwasy. Stal nierdzewna ferrytyczna jest powszechnie używana w przemyśle motoryzacyjnym, ale też jest elementem konstrukcyjnym, wykorzystywanym na całym świecie. To np. element szybów naftowych. Stal magnetyczna charakteryzuje się niską zawartością ferrytu. Stopy odporne na działanie kwasów są powszechnie stosowane w przemyśle chemicznym — produkuje się z nich zbiorniki oraz rury. Jak widać, rodzaje stali mogą wpływać na jej przeznaczenie, a decyduje o tym głównie zawartość dodatkowych pierwiastków.
Jak rozpoznać rodzaj stali?
Jeśli zastanawiasz się, czy jesteś w stanie rozpoznać rodzaj stali po jej wyglądzie, to musisz wiedzieć, że nie jest to proste. Zwykle robi się to przy pomocy specjalnych odczynników chemicznych, które reagują z danym typem stali. Nierdzewną stal udaje się rozpoznać po jej reakcji np. na kwas azotowy lub siarkowy. Stal nierdzewna nie wykaże żadnej reakcji na ten odczynnik. Na zwykłej stali zobaczysz unoszący się brązowy dym. Stal magnetyczna ma działanie podobne do znanych magnesów — łatwo sprawdzisz jej właściwości, przykładając właśnie magnes. Innym sposobem, który podpowiada jak rozpoznać rodzaj stali, jest test molibdenowy. Stop węgla i żelaza, który w swoim składzie posiada dodatkowo molibden — zareaguje na podany odczynnik i zmieni barwę na brązową. Jeśli stal nie zawiera w swoim składzie tego pierwiastka — po prostu nie zareaguje na odczynnik. Ciekawostką jest też to, że sprawny i doświadczony spawacz może rozpoznać typ stali podczas spawania. Okazuje się, że dodatek manganu do stopu powoduje, że podczas spawania wydobywają się bardzo jasne iskry. Jeśli nie jesteś pewien, z jaką stalą masz do czynienia — zawsze możesz skontaktować się ze specjalistami, którzy posiadają odczynniki oraz potrafią dokładnie sprawdzić, jaki jest skład stopu.